Múa rối nước là một loại hình văn hóa truyền thống gắn bó lâu đời với người dân Việt Nam, đặc biệt là ở vùng trung du và đồng bằng Bắc Bộ. Thông qua các câu chuyện được nghệ sĩ rối nước thể hiện, người xem sẽ cảm nhận được sắc thái của hội làng, gửi gắm vào đó những mơ ước bình dị cho cuộc sống.
Không ai biết chính xác múa rối nước xuất hiện từ bao giờ. Nhưng theo những ghi chép cụ thể, trong các cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông đời Trần, “đội quân rối khổng lồ” đã góp phần đánh tan kẻ thù ngoại xâm.
Trước khi chính thức trở thành nghệ thuật sân khấu, múa rối nước là hoạt động nằm trong các phường hội dân gian rải rác khắp thôn xóm, được "nuôi lớn" bằng nhiệt huyết của người dân. Từ xa xưa, người Việt Nam đã chế tạo ra 3 dạng rối: rối đồ chơi, rối diều - rối gió và rối pháo.
Từ những khối gỗ mộc mạc, chúng đã trở thành những con rối đầy sức sống.
Phổ biến nhất với nghệ thuật múa rối nước là rối đồ chơi. Các mô hình rối đồ chơi xuất phát đều là những khối gỗ mộc mạc. Sau khi được đẽo, khắc, tô màu dưới bàn tay của người nghệ sĩ, chúng sẽ trở nên có hồn hơn, trở thành một phần làm nên thành công của buổi diễn. Mô hình chú Tễu, Chí Phèo, Thị Nở bỗng tràn đầy sức sống, “ngoan ngoãn tuân theo” sự chỉ đạo của nghệ nhân điều khiển từ đằng sau tấm mành trúc.
Thời nay, các tiết mục múa rối ngày càng được đầu tư công phu hơn. Không đơn thuần là màn biểu diễn thô sơ của những nghệ nhân múa rối cùng các con rối của mình nữa, loại hình nghệ thuật này còn là sự kết hợp ăn ý của dàn nhạc chèo, hệ thống ánh sáng, hiệu ứng khói, tia lửa… khiến màn biểu diễn rối nước trở nên vô cùng sống động.
“Đặc sản văn hóa” Việt Nam
Múa rối nước hiện nay đã trở thành “đặc sản văn hóa” Việt Nam. Các vị khách du lịch thường rất hào hứng trước những chương trình biểu diễn văn hóa khi đến thăm đất nước chúng ta, đặc biệt là múa rối nước.
Họ bị thu hút bởi các làn điệu chèo đầu chương trình với “dàn giao hưởng dân tộc” gồm những nhạc cụ như sáo, bộ gõ, đàn bầu, đàn tam thập lục… Âm nhạc trong múa rối nước giúp gắn kết các tiết mục với nhau. Các nghệ nhân múa rối nước dựa theo tiết tấu nhạc mà điều khiển con rối lúc khoan thai, lúc sôi độ
Múa rối nước hiện nay đã trở thành “đặc sản văn hóa” Việt Nam. Các vị khách du lịch thường rất hào hứng trước những chương trình biểu diễn văn hóa khi đến thăm đất nước chúng ta, đặc biệt là múa rối nước.
Họ bị thu hút bởi các làn điệu chèo đầu chương trình với “dàn giao hưởng dân tộc” gồm những nhạc cụ như sáo, bộ gõ, đàn bầu, đàn tam thập lục… Âm nhạc trong múa rối nước giúp gắn kết các tiết mục với nhau. Các nghệ nhân múa rối nước dựa theo tiết tấu nhạc mà điều khiển con rối lúc khoan thai, lúc sôi độ
Những nhân vật múa rối được điều khiển khéo léo và tài tình bởi những nghệ nhân “bí ẩn”. Các teen nước ngoài khi xem múa rối nước đã tỏ ra trầm trồ thán phục không biết bí quyết gì giúp nghệ nhân múa rối có thể phối hợp ăn ý với nhau đến vậy sau tấm màn che. Hình ảnh hai chú trâu chọi nhau tranh giành ruộng lúa, những điệu múa uyển chuyển khi cá chép hóa rồng bay lên trời cao lý giải ý nghĩa cái tên Thăng Long… đã hoàn toàn chinh phục các vị khách nước ngoài.