"Đạo" nghệ thuật ở VN: Chỉ là phẫn nộ rồi thôi?

“Đạo” là một trong những hành vi “ăn cắp bản quyền” nghiêm trọng, thế nhưng đáng buồn thay, nó tồn tại một cách công khai trong lòng showbiz Việt. Ai cũng biết, ai cũng nghe, ai cũng phẫn nộ nhưng không ai… đứng ra hành động.

“Đạo nhạc” – Chuyện thường ngày ở huyện

Đảo một vòng nhạc Việt, không khó để nhận thấy hầu hết những ca khúc nổi tiếng của quốc tế đều có “phiên bản” Việt. Điều này kể cũng lạ, bởi nếu là những ca khúc không nổi tiếng, ít ai biết đến mà bị “đạo” thì là chuyện có thể hiểu được, chứ ca khúc nổi tiếng ai cũng biết thì “đạo” lại càng dễ bị lộ. Nhưng không, nếu là ca khúc rất nổi tiếng thì sẽ được “dịch lời”, (không chỉ 1, thậm chí có 2, 3 phiên bản dịch khác nhau), sẽ được viết lại lời Việt, nhạc quốc tế… Còn những ca khúc ít nổi tiếng hơn sẽ được “đạo” một cách thầm lặng và triệt để.

Không phải mãi đến gần đây, khi một tờ báo của Hàn Quốc “nắm tay chỉ mặt” Cao Thái Sơn đạo lại ý tưởng của nam ca sỹ Se7en của nước này thì “sự đạo” mới ầm ĩ trên mặt báo và các diễn đàn. Từ lâu, báo chí và giới hâm mộ không ít lần lên tiếng về việc này nhưng có vẻ như những sự lên án đó không có chút tác động nào với nghệ sĩ Việt.





Còn nhớ cách đây chưa lâu, Ưng Hoàng Phúc làm nên “chuyện đó đâu ai ngờ” khi đạo tới 95% ý tưởng, hình ảnh, góc quay trong clip của ca sĩ nhạc pop người Đan Mạch Burhan G. Sau đó, chàng ca sĩ này còn thản nhiên tuyên bố: “Việc tham khảo ý tưởng lẫn nhau trong âm nhạc là chuyện bình thường, không ít ca sĩ ở Việt Nam và trên thế giới thực hiện". Nhưng “tham khảo” tới mức bê nguyên tác phẩm của người khác như vậy thì nào có khác gì… ăn cắp?

Ngoài hai cái tên “đình đám” gần đây, có thể điểm tên nhiều “cao thủ đạo” trong làng nhạc Việt khác mà trong đó đáng kể đến là: Khánh Phương với album “tự bôi” Không phải Jay Chou dù chẳng ai phong cho anh là Jay Chou Việt hay nói anh giống ca sĩ này cả. Và hầu hết những ca khúc trong album có cái tên tưởng như thanh minh này, Khánh Phương thản nhiên đạo lại những ca khúc của chính… Jay Chou. Ngoài ra anh này cũng từng đạo lại nhạc của một số nghệ sĩ Nhật, Hàn… khác.

Hay một cái tên “đình đám” khác trong làng “đạo” chính là Bảo Thy với biệt danh “Công chúa đạo nhạc”. Bảo Thy từng đạo lại beat nhạc Nobody của nhóm Wondergirls của Hàn hay copy lời bài hát của Lenka.

Phim: Cũng không nằm ngoài sự “đạo”

Với đặc thù riêng của mình, điện ảnh có những góc độ “đạo” sâu rộng hơn. Tuy nhiên, đình đám nhất có thể kể đến “nghi án” của phim Giao lộ định mệnh và Shattered với việc đạo đến 90% nội dung, góc quay của bộ phim nổi tiếng Hollywoods. Ngoài ra, một bộ phim khác là Vũ điệu đam mê cũng bị “nghi” là “bắt chước ý tưởng” từ bộ phim Step up. Hay Áo lụa Hà Đông cũng bị cho là “có ý tưởng và tình tiết giống với phim Những đứa trẻ của thiên đường của điện ảnh Iran.

Ngoài việc đạo ý tưởng, góc quay, hình ảnh… thì phim Việt còn khiến khán giả “đổ mồ hôi lạnh” khi đạo luôn những ca khúc nhạc phim nổi tiếng. Đơn cử là Thứ ba học trò với bản nhạc phim nổi tiếng của bộ phim được coi là “kinh điển” của làng điện ảnh Châu Á là Trái tim mùa thu hay Sunadokei của bộ phim 1 litre of tears của Nhật.

Ngoài ra, việc đạo ý tưởng từ các poster của phim nước ngoài trong làng phim Việt cũng được coi là “chuyện thường”.





Thời trang – vô số kể

So với “sự đạo” ở âm nhạc và điện ảnh, thời trang Việt có phần “phát triển” hơn. Không ít nghệ sĩ Việt “ê mặt” khi báo chí phanh phui ra rằng những trang phục mà họ diện ở các sự kiện lớn thực chất là đạo lại ý tưởng trong một bộ sưu tập nào đó của nước ngoài. Dĩ nhiên, đa phần nghệ sĩ không thể biết được điều đó trước khi họ khoác trang phục lên người vì nhà thiết kế (NTK) không “kể” với họ.

Không chỉ những NTK bình thường, danh sách những NTK bị rơi vào vòng “nghi vấn” có cả những cái tên nổi tiếng như: Hoàng Hải với vụ Hà Tăng mặc váy “giống” với bộ sưu tập của Elie Saab tại Liên hoan phim quốc tế Việt Nam, Đỗ Mạnh Cường bị nghi copy từ bộ sưu tập của hai nhà thiết kế Hà Lan là Viktor Horsting & Rolf Snoeren…

Kết:

Ở Hàn Quốc, Bahnus - tác giả những ca khúc trong album H-Logic của nữ ca sĩ Lee Hyori đã bị phạt 270 triệu won sau khi tòa án nước này ra phán quyết chứng minh rằng 6 ca khúc trong album do ông này viết là tác phẩm đạo nhạc.

Lấy một trong số rất nhiều ví dụ để thấy ở Việt Nam, vấn đề “đạo” tuy bị lên án dữ dội nhưng còn thiếu các chế tài cụ thể và đủ mạnh để răn đe. Những “đạo - sĩ” (nghệ sĩ đạo) Việt Nam gần như không hề phải chịu một chế tài cụ thể nào ngoài sự lên án của công chúng. Mà thật ra, với những “đạo – sĩ” này, càng scandal có lẽ họ càng thích bởi với họ tai tiếng hay nổi tiếng có phần tương đồng nhau.

Thật là bi hài…

(Để viết bài này, tui phải "hi sinh" nghe đĩa Không phải Jay Chou của bạn Khánh Phương mấy lần. "Tự bôi" mình không phải Jay Chou nhưng trong đĩa bạn Khánh Phương đạo gần hết nhạc của Jay Chou mới ghê chứ. Nể thiệt.).