Mehndi (còn gọi là mehandi, mendhi) là nghệ thuật xăm mình sử dụng bột cây lá móng để vẽ trên cơ thể con người. Đây là một nét truyền thống độc đáo của người dân vùng Nam Á (Ấn Độ, Nepal, Bangladesh,…), vùng Trung Đông và Bắc Phi.
Người ta cho rằng Ấn Độ là “cái nôi” của mehndi từ thế kỉ 12, bởi vì việc sử dụng hình xăm từ bột cây lá móng và bột nghệ đã được đề cập rất sớm trong kinh Vệ Đà, là biểu tượng của mặt trời. Họa tiết cơ bản nhất của mehndi là hình mặt trời cách điệu trong lòng bàn tay, biểu trưng cho ánh sáng thực tại và sự trong sáng của nội tâm.
Nhưng cũng có ý kiến cho rằng người Ai Cập cổ đại đã phát minh ra kiểu xăm mehndi từ trước đó cả nghìn năm để trang trí các pharaoh trước khi ướp xác. Điều đặc biệt là những nghệ sĩ mehndi (còn gọi là mehndi walla) không được đào tạo qua trường lớp nào cả. Họ đến với nghề do có bàn tay và con mắt thẩm mỹ tinh tế, hay đơn thuần là truyền thống của gia đình.
Ưu điểm nổi bật của xăm mehndi là không gây đau đớn cũng như biến mất không để lại vết tích gì. Cảm giác duy nhất là sự mát lạnh theo từng nét vẽ. Mặc dù là một hình thức xăm nhưng những hình vẽ mehndi chỉ tồn tại khoảng 2 - 3 tuần do mực chỉ ngấm đến lớp thượng bì, phần da ngoài cùng nhanh chóng bong tróc và thay bằng lớp da mới.
Xăm mình mehndi thường được thực hiện nhân các dịp lễ lớn như Eid-ul-Fitr, Karva Chauth, Diwali, Bhaidooj và Teej. Trong đời sống thường ngày, chỉ có các bé gái, thiếu nữ, phụ nữ mới xăm mehndi trên tay chân. Đôi khi ta cũng thấy đàn ông xăm, nhưng đó phải là người đàn ông đã có gia đình và chính người vợ sẽ thực hiện mehndi cho anh ta. Trong bất kì trường hợp nào, mehndi cũng là biểu trưng cho sự thịnh vượng và sung túc. Đôi khi người ta còn vẽ hình xăm mehndi lên trâu bò để bảo vệ chúng khỏi ma quỷ, bệnh tật.
Mehndi được xem là một trong những nghi thức quan trọng và lâu đời nhất đối với các cô dâu Ấn Độ. Một thành viên trong gia đình sẽ xăm cho cô những hình xăm phức tạp trong kinh Vệ Đà với hàm ý chúc phúc, trong khi những người khác quây quần xung quanh để chia sẽ niềm vui và làm đẹp cho nhau.
Các cô dâu với họa tiết mehndi trên tay chân. |
Nghệ thuật xăm hình mehndi du nhập vào phương Tây từ những năm 1990. Đến nay, nó đã trở nên phổ biến đến mức một số nghệ sĩ phương Tây cũng vẽ lên tay như một kiểu trải nghiệm mới. Không những thế, nghệ thuật này còn bắt đầu được quảng bá trên các tạp chí nghệ thuật, thông qua hình ảnh các diễn viên, siêu mẫu nổi tiếng như Drew Barrymore, Naomi Campbell, Mandonna,…
Jessica Simpson (trái) lộ hình xăm mehndi trên tay trong một buổi tiệc. Còn “Nữ hoàng nhạc pop” Mandonna khoe hình xăm trong một chuyến lưu diễn tại Ấn Độ. |
[size=3]Cách pha thuốc và vẽ mehndi[/size]Chất dùng để vẽ mehndi là một hỗn hợp với thành phần chính là bột cây lá móng trộn với bột trà, mật ong, nước và tinh dầu thảo mộc để tăng độ bóng và độ bền màu. Sau khi hỗn hợp sệt lại sẽ cho vào một túi hình nón dùng làm công cụ vẽ (khá giống dụng cụ bắt bông kem trên bánh các bạn nhỉ?). Đối với người Nam Á, hỗn hợp thường có màu nâu đến nâu đỏ, trong khi ở Trung Đông họ lại chuộng màu đen hơn.
Bột cây lá móng tươi màu xanh lá cây. |
Người nghệ nhân pha chế bột cây lá móng và tinh dầu thảo mộc. |
Hỗn hợp vẽ mehndi sau khi hoàn tất. |
Khi bắt đầu vẽ, hỗn hợp thuốc vẽ sẽ được đun nhẹ với nước chanh và đường để giữ độ lỏng nhất định. Tay chân thường là hai vị trí thông dụng để vẽ, ngoài ra một số người cũng chọn lưng, ngực để tạo nét cá tính. Để vẽ hoàn chỉnh cả tay và chân, khách hàng được yêu cầu ngồi bất động trong khoảng 7 tiếng đồng hồ! Một ngày sau khi hoàn thành, bạn có thể lau vết thuốc đi, họa tiết ban đầu có màu cam nhạt nhưng sẽ dần dần đậm lên.
Sự tỉ mỉ và tinh tế của người nghệ sĩ khi vẽ mehndi. |
Góc nhìn cận cảnh sự ăn màu vào da. |
Các loại họa tiết dùng trong mehndi cũng khá đa dạng và dễ dàng phân biệt qua các vùng miền khác nhau. Trong khi người dân Nam Á chuộng dạng hoa văn cách điệu nhỏ, thanh mảnh và chi tiết thì người Trung Đông lại thích nét vẽ hoa cỏ lớn và mạnh mẽ hơn. Còn người Bắc Phi lại chọn những hình khối tương đối góc cạnh và cá tính.
Họa tiết kiểu Nam Á. |
Họa tiết kiểu Trung Đông. |
Họa tiết kiểu Bắc Phi. |