hôm nay là một ngày...siêu đặc biệt đấy

Ngày 30/6 này, các chuyên gia đo thời khắc trên toàn thế giới sẽ tiến hành một hoạt động kỳ lạ nhất trong nghề nghiệp của họ: Họ sẽ kìm giữ thời gian thêm một giây.

Phút cuối cùng của ngày 30/6/2012 đã được dự định từ trước là có 61 giây, để các chuyên gia về thời gian có thể bổ sung một "giây nhuận" nhằm bù cho những chuyển động lắc lư của trái đất.

Việc bổ sung thêm một giây sẽ bù vào phần trệch so với Giờ mặt trời (solar time - thời gian đòi hỏi để trái đất hoàn tất một ngày). Hành tinh của chúng ta mất 86.400 giây để hoàn thành một vòng quay 360 độ quanh trục của mình. Tuy nhiên, nó bị lắc lư trên trục và bị ảnh hưởng bởi sức hút của mặt trăng, mặt trời và thủy triều. Tất cả những yếu tố này đã kìm giữ vòng quay thời gian bằng một giây.

Việc can thiệp bằng “giây nhuận” bắt đầu từ năm 1972. Ảnh Internet.

Kết quả là trái đất bị trệch bước so với Thời gian nguyên tử quốc tế (TAI) vốn dùng dao động của nguyên tử để đo thời gian với độ chính xác vài nghìn tỷ phần giây.

Để tránh Giờ mặt trời và TAI cách xa nhau, người ta đã dùng tới Thời gian phối hợp toàn cầu (UTC) để điều chỉnh nhằm cho chúng ta có một ngày kỳ quặc dài 86.401 giây.

Việc điều chỉnh này bắt đầu từ năm 1972. Trước đó, thời gian được đo bằng vị trí của mặt trời hoặc các ngôi sao so với trái đất, được thể hiện bằng giờ GMT hoặc tiền thân là giờ UT1.

Lần chỉnh sửa vào ngày 30/6 tới sẽ là lần can thiệp thứ 25 nhằm bổ sung thêm một “giây nhuận” vào UTC. "Ngày nay, thời gian được xây dựng, xác định và đong đếm bằng các đồng hồ nguyên tử, vốn ổn định hơn nhiều so với giờ thiên văn", Noel Dimarcq, giám đốc hệ thống tham chiếu thời gian vũ trụ SYRTE tại Đài quan sát Paris cho hay. "Nó cho phép chúng ta đảm bảo rằng mọi người trên trái đất có thời gian chính xác".

TAI được duy trì bằng hàng trăm đồng hồ nguyên tử đặt ở khắp nơi trên thế giới, đo những dao động trong nguyên tử của phân tử hóa học xezi (caesium), cho phép chúng ta phân chia một giây thành 10 tỷ phần nhỏ hơn.

Mỗi lúc sự khác nhau giữa TAI và UT1 trở nên quá lớn, Dịch vụ hệ thống tham chiếu và vòng quay trái đất quốc tế phải vào cuộc và thông báo về “giây nhuận”, thường là trước vài tháng. Giây bổ sung thường được cho thêm vào UTC, hay còn gọi là giờ Zulu, vào nửa đêm, của ngày 31/12 hoặc ngày 30/6.

Những lần can thiệp của “giây nhuận” diễn ra không đều, ba lần điều chỉnh gần đây nhất là vào các năm 2008, 2005 và 1998. Năm 1972 đã diễn ra hai lần bổ sung, và sau đó là 7 năm, mỗi năm thêm một giây.

Đại đa số 7 tỉ người dân trên trái đất sẽ không cảm thấy khác biệt gì trong ngày thứ bảy, 30/6, nhưng với các nhà khoa học thì vấn đề này rất quan trọng.

“Giây nhuận” từ lâu đã gây tranh cãi giữa các nước thành viên của Liên minh viễn thông quốc tế (ITU), khi một số thành viên tranh cãi rằng, nó cần phải xóa bỏ để chuyển sang sử dụng giờ nguyên tử.

Mỗi lần một giây được thêm vào, các máy tính trên thế giới cần phải điều chỉnh bằng tay, một thao tác cũng được cho là tăng nguy cơ bị lỗi.

Các hệ thống chính xác cao như vệ tinh hay một số mạng lưới dữ liệu sẽ phải tính đến “giây nhuận” nếu không có thể dẫn đến một “thảm họa về tính toán”. Và cũng bởi lý do này, các bệ phóng tên lửa không bao giờ được lên kế hoạch hoạt động vào ngày có “giây nhuận”.