Vì sao con người không thể bất tử

 

ảnh minh họa 

Cuộc sống và cái chết đã được lập chương trình sẵn bởi gen di truyền, tựa như trong mỗi chúng ta đã có sẵn "đồng hồ gen" ấn định tuổi thọ.

Sự giới hạn phân chia tế bào bình thường làm còn người không thể bất tử

Một số nhà khoa học cho rằng sự điều hòa chức năng, kể cả sự lão hóa được kiểm soát không phải bởi các đồng hồ sinh học đặc biệt vốn có của toàn cơ thể mà rất nhiều "đồng hồ" đặt ở trong từng tế bào. Bằng chứng cho điều đó là sự phát kiến vào năm 1961 của Tiến sĩ Hayflik ở trường Đại học Tổng hợp Florida (Mỹ).

Trước đây các nhà khoa học vẫn cho rằng, các tế bào trong các mô nuôi cấy có số lần phân chia không hạn chế, tức là bất tử. Nhưng Hayflik đã chứng minh rằng chỉ có các tế bào ung thư mới bất tử, còn các tế bào bình thường chỉ phân chia đến giới hạn 50.
Phân chia đầy đủ 50 lần chỉ có ở các tế bào bào thai, còn các tế bào ở người lớn thì người càng già số lần phân chia còn lại càng ít. Hiệu ứng này về sau được mang tên Hayflik (hiệu ứng Hâyphơlich). Nhưng tác giả của phát minh này cũng như nhiều nhà khoa học khác một thời gian dài sau đó không giải thích được nguyên nhân hành động này của tế bào.

Do chuỗi xoắn kép so le

Để hiểu vấn đề này, hãy nói vài lời về ADN. Phân tử ADN được cấu thành từ 2 chuỗi xoắn polynucleotit, chuỗi nọ xoắn quanh chuỗi kia tạo nên chuỗi xoắn kép, do 2 nhà khoa học trẻ Watson và Crick tìm ra và đã được giải thưởng Nobel.

Cho đến năm 1973 nhà khoa học Alexei Olovnikov (Liên Xô cũ) đưa ra giả thuyết là cứ mỗi lần phân chia của tế bào, phân tử ADN (Axit Dezoxyribonucleic) lại ngắn đi một ít. Khi sự rút ngắn này đụng đến một gen quan trọng cho sự sống thì tế bào chết.
ADN còn bị thu ngắn là do việc tổng hợp các chuỗi sao chép được bắt đầu với những phân tử ARN (Axit Ribonucleic) ngắn. Sau khi tổng hợp xong chuỗi sao chép ARN được loại ra, vì vậy bản sao thường ngắn hơn bản gốc.

Do thước đo tuổi thọ của các tế bào

Hiện tượng "co mép lề" ADN đã có nhiều cố gắng chứng minh, tuy nhiên có diễn ra như thế nào thì cho đến nay các phương tiện thực nghiệm chưa cho phép khẳng định chính xác. Điều này đã khiến nhiều nhà khoa học rất quan tâm. Nhà khoa học nữ Barbara Mc Clintock người được giải thưởng Nobel về y học, khi nghiên cứu về ngô đã thấy rằng nhiễm sắc thể (có trong nhân tế bào, chúng được tạo thành từ ADN, ARN, và protein) trở nên không ổn định một cách lạ lùng khi chúng bị phân chia ra.

Herman Muller, người cũng từng được giải Nobel cũng có những nhận định tương tự Barbara khi nghiên cứu loài ruồi giấm. Ở các đầu mút của nhiễm sắc thể bình thường phải tồn tại một cấu trúc phân tử nào đó có tác dụng ổn định chúng. Và Herman Muller gọi chúng là "telomeres" (theo tiếng Hy Lạp telo có nghĩa là cuối ; còn meres phần). Chính telomeres nằm ở chuỗi tế bào sẽ chết, chiều dài của telomeres tỷ lệ với tuổi thọ này không? Nhiều phòng thí nghiệm ở Mỹ và một số nước hiện đang lao vào tìm lời giải đáp.

Có lẽ không lâu nữa khoa học sẽ tìm ra "thước đo cuộc đời" - bản chất của vấn đề tuổi thọ để tìm cách tăng thời gian sống cho loài người.