Khung cảnh thị trường xuất khẩu lao động năm 2014

Trong năm 2014, một số thị trường truyền thống như Nhật Bản, Đài Loan, Malaysia, Hàn Quốc, Đông Âu tiếp tục có nhu cầu cao tuyển lao động, hàng chục nghìn lao động Việt Nam sẽ có cơ hội ra nước ngoài làm việc.
 
 

 
Trong năm 2014, một số thị trường truyền thống tiếp tục có nhu cầu cao tuyển lao động. Nguồn: internet
 
Đài Loan, Hàn Quốc tiếp tục là thị trường chủ chốt
 
Theo Bộ Lao động và Thương binh Xã hội năm 2013 cả nước có 88.000 lao động sang nước ngoài làm việc, vượt trên 3000 lao động so với chỉ tiêu đặt ra. Trong năm 2013, cánh cửa tiếp nhận lao động có trình độ của Việt Nam cũng đang dần hé mở. Các chương trình thí điểm đưa điều dưỡng viên, hộ lý sang Đức và Nhật Bản làm việc đang được triển khai khá thuận lợi.
 
Bước sang năm 2014, tình hình kinh tế còn nhiều khó khăn, nhưng thị trường lao động đã bắt đầu ấm trở lại, một số thị trường truyền thống như: Nhật Bản, Đài Loan, Malaysia… tiếp tục có nhu cầu cao trong việc tiếp nhận lao động nước ngoài, trong đó có lao động Việt Nam. Đặc biệt, cánh cửa vào thị trường tiềm năng Hàn Quốc sẽ dần được mở lại, tạo thêm cơ hội cho lao động. Do đó ngành xuất khẩu lao động Việt Nam đặt ra chỉ tiêu năm 2014 sẽ đưa 90.000 người đi làm việc ở nước ngoài, tăng 5.000 chỉ tiêu so với năm 2013.
 
Về thị trường Đài Loan, đây là thị trường tiếp nhận nhiều lao động Việt Nam sang làm việc nhất trong năm 2013, chiếm tới gần 50% lao động đi làm việc ở nước ngoài. Sang năm 2014, Đài Loan được dự báo sẽ tiếp tục là thị trường trọng điểm của ngành xuất khẩu lao động. Ông Đào Công Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) cho biết, hiện nay Việt Nam là một trong hai nước (cùng với Indonesia) chủ lực cung ứng lao động sang thị trường này làm việc.
 
Lao động đi làm việc ở Đài Loan trong năm 2014 sẽ thuận lợi hơn khi những chính sách mới của Việt Nam và Đài Loan đều tạo cơ hội thuận lợi cho việc tăng chất lượng, số lượng lao động sang Đài Loan làm việc. Đặc biệt, trong bối cảnh Đài Loan tiếp tục ngừng tiếp nhận lao động Philippines vào làm việc do căng thẳng về chính trị giữa hai bên, Việt Nam sẽ có thêm cơ hội tăng số lượng cung ứng lao động trong ngành sản xuất cho thị trường Đài Loan.
 
Đối với thị trường Hàn Quốc, sau một thời gian đóng cửa, hiện nay đã tiếp tục tiếp nhận những người lao động đã vượt qua các kỳ thi tuyển từ năm 2011- 2012 nhưng chưa được xuất cảnh. Mặc dù bản ghi nhớ đặc biệt với Bộ Việc làm và Lao động Hàn Quốc chỉ có thời hạn 1 năm, song việc ký kết này đã đem lại niềm vui cho gần 16 nghìn lao động. Theo bản ghi nhớ đặc biệt, có ba đối tượng được phía Hàn Quốc cho phép giới thiệu cho chủ sử dụng lao động Hàn Quốc là: Lao động đã đỗ các kỳ thi tiếng Hàn tháng 12/2011, tháng 5/2012 và tháng 8/2012; lao động huyện nghèo sang Hàn Quốc làm nông nghiệp đã đăng ký kiểm tra tiếng Hàn tháng 8/2012 và lao động về nước đúng hạn.
 
Tín hiệu lạc quan từ nhiều thị trường mới
 
Không chỉ dừng lại ở các thị trường truyền thống, năm 2014 cánh cửa tiếp nhận lao động có trình độ của Việt Nam đang dần hé mở. Những chương trình thí điểm đưa điều dưỡng viên, hộ lý sang Đức và Nhật Bản làm việc đang được triển khai khá thuận lợi. Mặc dù số lượng lao động trong lĩnh vực này chưa nhiều, nhưng đã tạo đà để mở rộng thị trường xuất khẩu lao động nghề có trình độ cao, thu nhập khá tại các nước phát triển.
 
Theo ông Đào Công Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước cho biết: Trong năm 2014, chúng ta có khá nhiều thuận lợi. Khu vực Trung Đông có dấu hiệu phục hồi trở lại, mặc dù năm 2013 chưa tăng mạnh số lượng lao động Việt Nam, nhưng đã có dấu hiệu khả quan hơn đối với lao động xây dựng và dịch vụ sang UAE, Qatar… Các nước phát triển ở châu Âu bắt đầu quan tâm đến điều dưỡng viên Việt Nam. Trong đó Đức vẫn đang tiếp tục triển khai dự án này sau khi đã triển khai thí điểm năm 2013.
 
Bên cạnh đó, Saudi Arabia cũng vừa công bố kế hoạch mở rộng nguồn tuyển dụng nhân lực bằng cách nhập khẩu lao động từ 9 quốc gia mới để đáp ứng nhu cầu của thị trường việc làm trong nước, trong đó có Việt Nam. Hai bên cũng đã ký Bản ghi nhớ về hợp tác lao động. Phía Saudi Arabia cũng cho biết một tin khá vui, đó là tất cả các hợp đồng giữa chủ thuê lao động và lao động nước ngoài đều sẽ được bảo hiểm đầy đủ, trong đó bao gồm cả các khoản bồi thường cho người lao động trong trường hợp bệnh tật hoặc qua đời, hay đối với người chủ khi công nhân bỏ trốn.
 
Như vậy, ngành xuất khẩu lao động của Việt Nam sẽ tiếp tục ưu tiên và đẩy mạnh đưa lao động có trình độ, lao động đã qua đào tạo đi làm việc ở nước ngoài và mở rộng các hoạt động để mở các thị trường mới như: Australia, Canada, Bahrain, Angola, Thái Lan… Năm 2014, xuất khẩu lao động Việt Nam cũng sẽ bắt đầu tiến hành việc xuất khẩu một lượng lớn lao động Việt Nam sang thị trường Trung Đông và châu Phi.
 
Cần nâng cao chất lượng lao động
 
Năm 2014 được đánh giá sẽ tiếp tục là một năm có tình hình kinh tế vô cùng khó khăn, nhiều doanh nghiệp sẽ tiếp tục đối mặt với thử thách và có thể sẽ phải ngưng hoạt động hoặc phá sản. Vì vậy, xuất khẩu lao động sẽ giải quyết được một số lượng rất lớn lao động thất nghiệp trong tình hình khan hiếm việc làm như hiện nay. Để giữ vững được những thị trường lao động này, các cơ quan ban ngành phải siết chặt việc xuất khẩu của người lao động, đảm bảo không để xảy ra các tình trạng lao động chui, bỏ trốn, hết hợp đồng không chịu về nước, không tuân thủ các quy định về xuất khẩu lao động… làm ảnh hưởng đến những lao động khác và cái nhìn không thiện cảm của chủ doanh nghiệp các nước về lao động Việt Nam.
 
Ngoài ra, chất lượng lao động xuất khẩu cũng là một vấn đề cần đặc biệt quan tâm. Luật Lao động sửa đổi và có hiệu lực trong năm 2013 đã ban hành một loạt những quy định mới trong xuất khẩu lao động. Theo đó, quy định về xử phạt hành chính, mẫu hợp đồng lao động, mức ký quỹ… đều đã được quy định cụ thể trong luật. Hành lang pháp lý mới này sẽ là cơ sở nâng cao chất lượng xuất khẩu lao động.
 
Việt Nam có lực lượng lao động trẻ, dồi dào. Tuy nhiên, lao động có nhu cầu đi làm việc ở nước ngoài chủ yếu ở vùng nông thôn, miền núi. Trình độ văn hóa cũng như khả năng tiếp thu còn thấp. Do vậy, cần phải tăng cường công tác đào tạo nghề, nâng cao chất lượng lao động qua đào tạo trước khi xuất khẩu. Và chỉ có làm tốt công tác đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho xuất khẩu lao động, chúng ta mới có đội ngũ lao động có tay nghề, có ngoại ngữ, có tác phong công nghiệp mới tạo được uy tín trên thị trường lao động quốc tế trong cơ chế hội nhập.
 
Ông Đào Công Hải - Cục phó Cục Quản lý Lao động Ngoài nước khẳng định: “Muốn nâng cao số lượng lao động đi nước ngoài làm việc thì phải tăng cường công tác tuyển chọn và đào tạo thật kỹ lưỡng. Chất lượng lao động muốn tốt thì cần đảm bảo 3 yếu tố: Kỹ năng tay nghề; trình độ ngoại ngữ; và kinh nghiệm, tác phong làm việc”. Thực tế cho thấy, chất lượng nguồn nhân lực càng cao thì hiệu quả sức lao động càng cao, thu nhập của người lao động sẽ gấp nhiều lần so với lao động phổ thông và có khả năng cạnh tranh chiếm giữ được thị trường. Ngoài việc chú trọng đào tạo chuyên môn kỹ thuật thì đào tạo ngoại ngữ, văn hóa, phong tục tập quán, kiến thức pháp luật và tinh thần tự tôn dân tộc cho người lao động cũng là một việc làm rất cần thiết để người lao động dễ dàng thích ứng với môi trường khi làm việc tại nước sở tại.
 
Để đẩy mạnh đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài an toàn, các cơ quan quản lý nhà nước từ Trung ương đến địa phương cần tăng cường công tác thông tin tuyên truyền về những kênh đi làm việc ở nước ngoài hợp pháp, cung cấp những địa chỉ mà người lao động có thể liên hệ chính thống. Bên cạnh đó, cũng khuyến cáo người lao động về những hành vi đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài trái phép của các tổ chức, cá nhân không có chức năng.  Các cơ quan chức năng phải xử lý nghiêm những cá nhân, tổ chức không có chức năng đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài nhưng vẫn tuyển chọn và đưa người lao động đi xuất khẩu theo các hình thức khác như du lịch.